Hút thuốc lá có liên quan đến nhiều tác động tiêu cực đối với sức khỏe, bao gồm các bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp, răng miệng, rối loạn sinh sản, rối loạn cương dương, các bệnh về mắt, loét dạ dày – tá tràng và suy giảm sức khỏe xương.

      Tại Hoa Kỳ, các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong là bệnh tim mạch, ung thư và đột quỵ, trong đó hút thuốc lá chiếm tỷ lệ lớn nhất (18%), tiếp theo là chế độ ăn uống kém và thiếu vận động (15%) và sử dụng rượu bia (4%).

      Các sản phẩm thuốc lá chứa hơn 4.000 hóa chất, trong đó nicotine là thành phần chính gây nghiện. Khi vào cơ thể, nicotine nhanh chóng đi từ phổi đến não và tương tác với các thụ thể acetylcholine nicotinic, làm tăng mạnh việc giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh – đặc biệt là dopamine – trong hệ thống thần kinh mesolimbic, một con đường quan trọng trong việc hình thành sự phụ thuộc vào nicotine.

Bs.CKI Trương Đặng Anh Vân - Phó trưởng khoa khám bệnh, khám, tư vấn và hướng dẫn cho người bệnh tâm thần có liên quan đến thuốc lá

      Nhiều nghiên cứu cho thấy người hút thuốc có nguy cơ cao mắc các rối loạn tâm thần như rối loạn cảm xúc, rối loạn lo âu và loạn thần. Ngược lại, những người mắc rối loạn tâm thần cũng có xu hướng hút thuốc nhiều hơn người bình thường.

      Cụ thể, tỷ lệ hút thuốc ở người bị rối loạn lo âu lên đến 45,3%, cao hơn hẳn so với dân số chung. Đồng thời, rối loạn lo âu phổ biến hơn ở người nghiện nicotine (22%) so với người không nghiện (11,1%). Mối quan hệ hai chiều tương tự cũng tồn tại giữa trầm cảm và việc hút thuốc: người lớn bị trầm cảm có tỷ lệ hút thuốc lên đến 43%, gấp đôi so với người khỏe mạnh. Các triệu chứng trầm cảm được xem là yếu tố làm tăng nguy cơ bắt đầu hút thuốc, khó cai thuốc và dễ tái nghiện, trong khi nghiện nicotine cũng làm tăng nguy cơ bị trầm cảm.

Bs.CKI Trương Đặng Anh Vân - Phó trưởng khoa khám bệnh, khám, tư vấn và hướng dẫn cho người bệnh tâm thần có liên quan đến thuốc lá

      Đáng lo ngại, việc hút thuốc lá ở tuổi vị thành niên có thể làm tăng gấp 4 lần khả năng mắc các triệu chứng trầm cảm khi trưởng thành. Ngoài ra, người mắc chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) cũng có tỷ lệ hút thuốc cao – khoảng 42% ở nam và 38% ở nữ. Các rối loạn về nhận thức ở nhóm này như giảm chú ý liên tục, khó ức chế phản ứng và suy giảm trí nhớ làm việc cũng giống với những ảnh hưởng khi người hút thuốc đang trong quá trình cai nghiện.

      Nhiều bệnh nhân tâm thần hút thuốc như một cách tự điều chỉnh cảm xúc và triệu chứng bệnh, tuy nhiên nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc cai thuốc thực sự giúp cải thiện sức khỏe tâm thần, đặc biệt khi việc cai nghiện được tích hợp trong quá trình điều trị chuyên sâu.

Bs.CKII Vũ Đức Ninh - Trưởng khoa Bán cấp nam và phục hồi chức năng, khám và tư vấn cho người bệnh tâm thần có liên quan đến thuốc lá

      Mặc dù khoảng 70% người hút thuốc có mong muốn cai thuốc và 40% trong số họ cố gắng mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 6% thành công. Điều này cho thấy cai thuốc là một quá trình đầy thử thách, đòi hỏi nhiều nỗ lực và sự hỗ trợ chuyên môn từ các cơ sở y tế.

Hiện nay, Bệnh viện Tâm thần Hải Phòng đã triển khai chương trình hỗ trợ cai nghiện thuốc lá bằng việc kết hợp liệu pháp tâm lý và hóa dược.

      Về tâm lý, bệnh viện áp dụng các hình thức như tư vấn trực tiếp, phỏng vấn tạo động lực, liệu pháp hành vi, liệu pháp chấp nhận và cam kết (ACT)...

      Về hóa dược, hiện có 7 loại thuốc được FDA Hoa Kỳ phê duyệt là an toàn và hiệu quả trong điều trị phụ thuộc nicotine.

Bs.CKII Vũ Đức Ninh - Trưởng khoa Bán cấp nam và phục hồi chức năng, khám và điều trị cho người bệnh tâm thần có liên quan đến thuốc lá

      Đã đến lúc chúng ta không chỉ nói “không” với thuốc lá mà còn tích cực hỗ trợ những người xung quanh trong hành trình cai nghiện, vì một tương lai khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần.